Złota mucha. To pierwsze skojarzenie i to określenie zostawiam w tym miejscu dla internautów, którzy w ten sposób zapytają wyszukiwarkę o owada, którego w całej Polsce można zaobserwować od czerwca do sierpnia.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Bączak złocisty (Atylotus fulvus) to sporych rozmiarów muchówka z rodziny bąkowatych (Tabanidae) – czyli tej samej, co cieszące się złą sławą gzy. Dorosłe osobniki osiągają długość od 10 do 16 mm, więc są dość okazałe. To, co od razu rzuca się w oczy, to jego piękne, złocistożółtawe ubarwienie – zwłaszcza na odwłoku, który jest gęsto pokryty włoskami. Całe ciało wydaje się "puszyste" i miękkie.
Głowa bączaka jest stosunkowo duża, a na niej dominują ogromne, piękne oczy. U samców, takich jak ten, którego sfotografowałam, oczy są szczególnie imponujące – stykają się ze sobą na szczycie głowy i często mienią się różnymi odcieniami zieleni, brązu czy nawet fioletu. U samic oczy są rozdzielone – nie stykają się ze sobą, nie tworzą takiego "hełmu" jak u samców. Skrzydła są przezroczyste, z delikatnym, żółtawym lub brązowawym zabarwieniem u nasady. Całość sprawia wrażenie solidnego, ale jednocześnie eleganckiego owada. Mieszczanin szlachcicem. ;)
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Bączak złocisty jest gatunkiem występującym w całej Polsce, choć nie wszędzie jest równie liczny. Najczęściej spotkać go można na wilgotnych łąkach, w pobliżu zbiorników wodnych (stawów, jezior, rzek), na skrajach lasów, a także w ogrodach i parkach, zwłaszcza tam, gdzie jest dużo kwiatów. Lubi miejsca nasłonecznione i otwarte.
Płcie nie różnią się tylko oczami, ale również zwyczajami pokarmowymi.Samce żywią się wyłącznie nektarem kwiatów, dlatego często można je spotkać, jak spokojnie siedzą na roślinach i pobierają pokarm. Są ważnymi zapylaczami. Niestety, nie można tego samego powiedzieć o samicach. One, podobnie jak komary, potrzebują krwi (białka) do wytworzenia jaj. Samice bączaków złocistych (i innych bąkowatych) są znane z tego, że potrafią boleśnie ukąsić. Ich aparat gębowy jest przystosowany do przecinania skóry i wysysania krwi.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Bączaki są bardzo dobrymi lotnikami. Potrafią latać szybko i zwinnie, co pomaga im unikać drapieżników i znajdować ofiary (w przypadku samic). Larwy bączaków złocistych rozwijają się w wilgotnej glebie lub mule, często w pobliżu wody. Są drapieżne i polują na inne drobne bezkręgowce.
Czy bączak złocisty jest groźny dla ludzi?
Jak już wspomniałam, samiec bączaka złocistego jest całkowicie niegroźny i nie gryzie. Można spokojnie podziwiać jego urodę i robić mu zdjęcia, gdy żeruje na kwiatach. Natomiast samice bączaka złocistego gryzą, a ich ukąszenie jest dość bolesne i może pozostawić swędzący bąbel. Jeśli więc zobaczysz podobnego owada, ale z rozdzielonymi oczami i agresywnie latającego wokół, to jest to prawdopodobnie samica szukająca posiłku.
Zdjęcia udostępniam na licencji Creative Commons - uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.
Bączak złocisty (Atylotus fulvus), Twardogóra, Dolny Śląsk, 21 lipca 2025
Golden horsefly (Atylotus fulvus), Twardogóra, Lower Silesia, taken 21st of July 2025
Camera: Lumix DMC-FZ1000