Niektórzy z Was kojarzą być może skecz Kabaretu Moralnego Niepokoju "Odrabiane lekcji" z niezwykle trudnym pytaniem "Co tak tupie po ścieżce?". Otóż udało mi się sfotografować takiego ścieżkowego tuptaka. Po ścieżce tupał turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa). Turkuć podjadek – kret, krewetka czy potwór z głębin? O nie, to po prostu jeden z największych krajowych owadów i jedyny w Polsce przedstawiciel rodziny Gryllotalpidae.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Absolutnie nie do pomylenia z żadnym innym gatunkiem. Turkuć podjadek wygląda trochę tak, jakby go ktoś złożył z kilku różnych stworzeń. Ma długie i masywne ciało, zwykle brązowo-szare, pokryte drobnymi włoskami, które nadają mu lekko aksamitny "kreci" wygląd. Dorosłe osobniki mogą osiągać 5-7 cm długości, więc są naprawdę spore. Ale to, co najbardziej rzuca się w oczy, to przednie odnóża turkuci. Są masywne, spłaszczone i wyposażone w silne "pazury" – wyglądają jak miniaturowe łopaty kreta. To właśnie dzięki nim turkuć sprawnie drąży podziemne tunele. Reszta nóg jest cieńsza, typowo owadzia.
Na końcu odwłoka znajdują się przysadki odwłokowe, wyglądające jak dwa małe ogonki. Głowa przypomina trochę głowę świerszcza, z dużymi oczami i mocnym aparatem gębowym typu gryzącego. No i jeszcze mała niespodzianka. Turkuć ma skrzydła. Pomimo tego że większość życia spędza pod ziemią, potrafi latać, choć nie robi tego zbyt często, właściwie tylko w okresie godowym. Najczęściej można go spotkać w wilgotnych, żyznych glebach, zwłaszcza po deszczu, kiedy wychodzi na powierzchnię.
Swojego modela spotkałam, gdy migrował z jednej łąki na drugą, a twardą polną drogę postanowił pokonać górą.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Turkuć podjadek ma reputację szkodnika i nie ma co ukrywać – potrafi narobić szkód w ogrodzie. Drążąc swoje podziemne korytarze, uszkadza korzenie roślin, co prowadzi do ich więdnięcia i zamierania. Szczególnie narażone na jego działalność są młode warzywa, siewki, sadzonki, truskawki czy młode drzewka owocowe. Potrafi też podjadać bulwy i korzenie spichrzowe, stąd jego nazwa "podjadek".
Jednak bytność turkuci w ogródku (zwłaszcza gdy ich liczebność nie jest duża) ma też swoje pożyteczne strony. Podobnie jak krety, turkucie spulchniają glebę, co poprawia jej napowietrzenie i drenaż. Każdy turkuć jako drapieżnik zjada również inne szkodniki glebowe takie jak pędraki, drutowce czy larwy muchówek, jest więc także regulatorem liczebności innych gatunków.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Samce turkucia podjadka wydają dźwięki podobnie jak świerszcze - także posiadają aparat strydulacyjny. Ich odgłosy są niższe i bardziej dudniące od cykania świerszczy. Wydają dźwięki poprzez pocieranie części aparatu strydulacyjnego siedząc w specjalnych komorach rezonacyjnych w swoich tunelach, co wzmacnia ich "głos", by przyciągnąć samice.
Po kopulacji samica składa do 300 jaj. Pilnuje zarówno jaj jak i później wyklutych z nich larw. Turkucie nie rozmnażają się zbyt intensywnie. Jak na owady liczba jaj nie jest szczególnie imponująca. Do tego dochodzi fakt, że w ciągu roku dorosłe wychowują tylko jedno pokolenie młodych, a te z kolei osiągają dojrzałość płciową dopiero po dwóch latach.
I na koniec żelazna kwestia nurtująca welu internautów. Czy turkuć może być niebezpieczny dla człowieka. Nie, nie ma powodów do obaw. Turkuć nie gryzie, nie śmierdzi, nie ma żądła. Choć wygląda groźnie ze swoją postawą owadziego kuturysty, to całkowicie bezpiecznie można go obserwować i fotografować.
Zdjęcia udostępniam na licencji Creative Commons - uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.
Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa), Wesółka, Dolny Śląsk, 14 czerwca 2025
European mole cricket (Gryllotalpa gryllotalpa), die Europäische Maulwurfsgrille, Gemeine Maulwurfsgrille, Wesółka, Lower Silesia, taken 14th of June 2025
Camera: Lumix DMC-FZ1000