image source:[google]
႐ူပေဗဒသည္ သဘာဝတရား၏ သိပၸံပညာ ျဖစ္ၿပီး စၾကာဝဠာ၏ အေျခခံပစၥည္းမ်ားအေၾကာင္း၊ ၎တို႔၏ တစ္ခုေပၚတစ္ခု အားသက္ေရာက္မႈႏွင့္ အျပန္အလွန္ဆက္ႏြယ္ေနမႈ ၎တို႔မွရလာေသာ အဆုံးသတ္ျဖစ္ေပၚခ်က္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေသာ ဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။႐ူပေဗဒ သည္ ျဒပ္ဝတၱဳမ်ား ႏွင့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ေလ့လာေသာ ဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ႐ူပေဗဒ ေနရာ ႏွင့္ အခ်ိန္ကိုလည္း ေလ့လာသည္။ ႐ူပေဗဒသည္ စြမ္းအင္၊ အား၊ ဝတၱဳ ႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ ကို အသုံးျပဳသည္။ ၿခဳံငုံေျပာရလွ်င္ ႐ူပေဗဒသည္ သဘာဝကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈျဖစ္ၿပီး ကြၽန္ုပ္တို႔၏ ပါတ္ဝန္းက်င္ အားလုံးကို နားလည္ရန္ပင္ျဖစ္သည္။ယင္း စကားလုံးသည္ ပါဠိဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္လာတာျခင္းျဖစ္သည္။ ႐ူပ = ႐ုပ္၊ ေဗဒ=ပညာ႐ုပ္ဝတၳဳေတြအေၾကာင္း ေလ့လာေသာ ပညာဟု အဓိပၸါယ္ေဆာင္သည္။ ႐ူပေဗဒ၏ အဓိပၸါယ္ကို ျမန္မာလို တိုက္႐ိုက္ဖြင့္ဆိုပါက ႐ူပ = ႐ုပ္ဝတၱဳ ၊ ေဗဒ = ခြဲျခမ္း စိတ္ျဖာေသာ ပညာ ႐ုပ္ဝတၱဳမ်ားကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၍ ေလ့လာေသာ ပညာရပ္ဟု ဆိုလိုပါသည္။ တနည္းအားျဖင့္ သဘာဝသိပၸံပညာ ျဖစ္သည္။တစ္နည္းမဟုတ္ တစ္နည္းျဖင့္ ႐ူပေဗဒသည္ ေရွး အလြန္က်လွၿပီး နကၡတၱေဗဒထက္ပင္ ေရွးက်ေပလိမ့္မည္ ျဖစ္ၿပီး တစ္ခါတစ္ရံ ဖီလိုဆိုဖီ၊ ဓာတုေဗဒ တို႔ အသြင္ေဆာင္ကာ ေနာက္ပိုင္း ကာလမ်ားတြင္ သခ်ၤာ ႏွင့္ ဇီဝေဗဒ တို႔၏ ဂိုဏ္းကြဲ ပင္ ေဆာင္ၿပီးေနာက္ ၁၆ ရာစုတြင္ ႐ူပေဗဒသည္ ေခတ္သစ္ ႐ူပေဗဒ အျဖစ္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ၿပီး ယခုတြင္ ႐ူပေဗဒ ဘာသာရပ္ အျဖစ္ သီးသီးျခားျခား ကန႔္သက္ႏိုင္ေသာ အဆင့္ေရာက္ေသာ္လည္း အျခားဘာသာရပ္မ်ား၏ ေလ့လာမႈ က႑ႏွင့္ကား ကြဲျခားရန္ ခက္ခဲလွေပေသးသည္။မ်ားေသာအားျဖင့္ ႐ူပေဗဒကို အေရးႀကီးေသာ ဘာသာရပ္ အျဖစ္ သိျမင္ၾကၿပီး ႐ူပေဗဒ တိုးတက္မႈကို နည္းပညာ ပိုင္းဆိုင္ရာ တို႔တြင္ တိုက္႐ိုက္ ေတြ႕ႏိုင္သလို၊ တခါတရံ အျခား ဘာသာရပ္မ်ားသို႔ ျပန႔္ႏွံ႔ရာတြင္ သခ်ၤာ ႏွင့္ ဖီလိုဆိုဖီ တို႔တြင္ပါ ျပန႔္ႏွံ႔သြားတက္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္ နားလည္တိုးတက္မႈတြင္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား၊ ကြန္ပ်ဴတာ၊ စသည့္ ပစၥည္း ကိရိယာ မ်ား ေပၚထြက္လာခဲ့သလို သာမိုဒိုင္းနမိုက္ တိုးတက္မႈတြင္ စက္ဆြဲယာဥ္မ်ား ေပၚထြက္လာခဲ့သလို မကၠင္းနစ္ နားလည္တိုးတက္မႈတြင္ ကဲကုလပ္ ႏွင့္ ကြန္တမ္ ဓာတု ေပၚထြန္းေစခဲ့ၿပီး အဏုဇီဝ တြင္ သုံးေသာ အီလက္ထ႐ြန္ မိုက္ခ႐ိုစကုပ္ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။