ေလ့လာစရာ Electronic ပညာ အပိုင္း(၂)
အပိုင္း(၁)တုန္းကေတာ့ အက္တမ္အေၾကာင္းေလ့လာျပီးသိသြားရပါျပီ။ အပိုင္း(၂) မွာေတာ့ အီလက္ ထရြန္နစ္ ဆာ့ကစ္(Integrated circuit (IC)မ်ားမွ အသံုးမ်ားေသာပစၥည္းမ်ား ကိုတစ္ခုျခင္း ေလ့လာ သြားပါမည္။အပိုင္း(၁)ကိုေလ့လာေရးသားရာတြင္ ကၽြန္ေတာ္သည္ပညာရွင္မဟုတ္ဘဲ ေလ့လာရင္းေရး သားရသျဖင့္ ေရးသားျပီးေသာစာမ်ားတြင္ မျပည့္စံုျခင္း၊ အယူအဆလြဲမွားျခင္း စသည့္အားနည္းခ်က္ မ်ားကိုေတြ႔ရွိရသျဖင့္ အပိုင္း(၂)ကို ေရးသားျပီးေသာ္လည္း Steemit တြင္ ပို႔စ္တင္ႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ပဲ။ Electronic ပစၥည္းမ်ား ဝယ္ယူ၍ ကိုယ္တိုင္စမ္းသပ္ျခင္း၊ Circuit ငယ္မ်ားတည္ေဆာက္ျခင္းစသည့္ လက္ေတြ႔စမ္းသပ္ ေလ့လာမႈမ်ားျပဳလုပ္ေနခဲ့ပါသည္။ယခုအခါ အတန္ငယ္ျပည့္ျပည့္စံုစံုနီးပါးေရးသား လာႏိုင္ျပီျဖစ္သျဖင့္ အပိုင္း(၂) ကိုဆက္လက္ တင္ျပလိုက္ပါသည္။
၁။ resistor ရီစစ္စတာ
၂။ capacitor ကာပယ္စီတာ
၃။ transistor ထရန္စစ္စတာ
၄။ diode ဒိုင္အုတ္
၅။ transformer ထရန္စေဖၚမာ
၆။ IC ( integrated circuit)
တို႕သည္ အသံုးမ်ားေသာ အီလက္ထရြန္းနစ္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အျခားအသံုးျပဳေသာ IC ပစၥည္း မ်ားစြာ ရွိေနပါေသးသည္။ အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳေလ့ရွိေသာ ေအာက္ပါပစၥည္းမ်ားအေၾကာင္းကိုသာ ဦးစြာေလ့လာသြားပါမည္။
၁။ Resistor (ခုခံမႈ) (Ω)
Resistance သုိ႔မဟုတ္ ခုခံမွဳ႕
Electronic Circuit ေတြမွာ resistor ကို အသံုးျပဳၾကတာေတြ မ်ားစြာေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။Circuil တစ္ခု ကိုေလ့လာေသာအခါတြင္ ပထမအခ်က္ အေနနဲ႔ Component တစ္ခုျခင္းစီရဲ့ အလုပ္လုပ္ေဆာင္ပံုကို သိရွိထားရပါမည္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ Component တစ္မ်ိဳးတည္းကို Network အေနနဲ႔ဆိုရင္ ဘယ္လိုလုပ္ေဆာင္သလဲဆိုတာကို သိရွိႏိုင္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ resistor မ်ားကို ျမန္မာလိုလ်ွပ္ခံဟု လည္းေခၚၾကသည္။ သို႔ေသာ္ resistor ရီစစ္စတာ ဟုသာေခၚေဝါ သံုးစြဲသင့္သည္။ resistor မ်ားသည္ လိုအပ္ေသာဗို႔မ်ား ေပးနိုင္ရန္ ဗို႔အားကို အတိုးအေလ်ာ့ လုပ္ေပးနိုင္သည္။ ၎တို႕သည္ DC ဗို႔ AC ဗို႔ နွင့္ အသံတို႕ကိုျဖတ္သန္းစီးဆင္းခြင့္ျပဳသည္။ resistor မ်ားတြင္ fix resistor နွင့္ variable resistor ဟူ၍ နွစ္မ်ိဳးရွိသည္။ fix resistor မ်ားသည္ တသမတ္ထဲ တန္ဖိုးေသျဖစ္ျပီး variable resistor မ်ားသည္ တန္ဖိုးအနည္းအမ်ားကို ေျပာင္းလဲခ်ိန္ညွိနိုင္သည္။
Resistance ကိုေလ့လာသူသည္ Ohm's Law ကိုေသေသခ်ာခ်ာသိထားရပါမည္။
Ohm's Law ကိုေတာ့ ၁၀ တန္းေလာက္ေနဖူးၾကလွ်င္လူတိုင္းသိၾကမည္ထင္ပါသည္။ လွ်ပ္စီးကား ရန္႔(Current)ႏွင့္ ခုခံမႈ (Resistance) တို႔၏ အေျမွာက္ရလဒ္သည္ ဗို႔လ္အား(Volt) ျဖစ္ပါသည္။
V = IR (V=volt,I= Current, R= Resistance) ျဖစ္ပါသည္။
လွ်ပ္စစ္ပါတ္လမ္း ဟူသမွ်တုိ႔တြင္ လွ်ပ္စစ္စီးဆင္းျခင္းကုိ ဟန္႔တားခုခံမွဳ႕ ျပဳေသာ ဂုဏ္သတိၱတစ္ရပ္ျပဳ လုပ္ေပးေသာအရာကိုိ Resistance ဟုေခၚေပသည္ ။
သေကၤတအေနျဖင့္ ( R ) ျဖင့္သတ္မွတ္သည္ ။
တုိင္းတာေသာ ယူနစ္မွာ ( Ohm ) ျဖစ္သည္။
တုိင္းတာေသာ မီတာမွာ Ohm Meter ျဖစ္သည္။
ပမာဏမ်ားပါက ( Kilo Ohm )( Mega Ohm ) ျဖင့္ေဖာ္ျပပါသည္။
1000 Ohm = 1 K Ohm
100 000 0 Ohm = 1 M Ohm
ပါတ္လမ္းတစ္ခုတြင္ အလိုရွိေသာလွ်ပ္စီးေၾကာင္း Current ကုိ ရရွိႏိုင္ရန္ Resistor ကိုအသံုးျပဳ၍ ထိန္းခ်ဳပ္ရပါသည္။ ခုခံမွဳ႕ေၾကာင့္ ေအာက္ပါ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကို ရရွိႏုိင္ပါ၏။
၁။ Voltage အားတခုတြင္ခုခံမွဳ႕ျဖင့္ လွ်ပ္စီးေၾကာင္း Current ကုိထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ျခင္း Ampere ေတြ အလြန္မ်ားသြား၍ အပူလြန္ၿပီး ပစၥည္းမ်ား ပ်က္စီးမသြားေစရန္ ကုိဆုိလုိသည္။
၂။ ခုခံမွဳ႕ေၾကာင့္ ဗုိ႔အားက်ဆင္းျခင္း။ ဗုိ႔အားဆံုးရွံးျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚေစသည္ ။လွ်ပ္စစ္ကုိသယ္ယူ ပုိ႔ေဆာင္ရာတြင္ ဝါယာႀကိဳးမ်ားဆပ္ဆင္ရာတြင္ မလုိအပ္ပဲ ရွည္ျခင္းေၾကာင့္ Ohm မ်ားလာၿပီး ဗုိ႔အား ဆံုးရံွဳးျခင္းကုိဆုိလုိပါသည္။ ။
ဥပမာ။ သာမာန္အိမ္သံုးအတြတ္ ႀကိဳးကုိ အဆမတန္ရွည္လ်ားစြာ ထားပါက ေငြပိုမိုကုန္က်မည္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္လဲ ပိုမိုဆံုးရွံဳးမွာျဖစ္ပါသည္ ။
၃။ ခုခံမွဳ႕ေၾကာင့္ လွ်ပ္စီးပါတ္လမ္းမွ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းမ်ား အပူဓါတ္ျဖစ္ေပၚေစသည္။ မီးပူ၊ မီးဖုိ ၊အပူ ေပးကိြဳင္မ်ားသည္ လွ်ပ္စစ္ကုိ ခုခံပါသည္။ယင္းအတြတ္ေၾကာင့္ အပူဓါတ္ကုိ ျဖစ္ေပၚလာေစပါသည္။
၁၈၂၈ ခုႏွစ္တြင္ ေဂ်ာ႔ခ်္ဆုိင္မြန္အုမ္း ( George Simon Ohm ) ဆုိသည့္ ပုဂၢိဳလ္မွေန၍လက္ေတြ႔စမ္း သပ္မႈမ်ားစြာျပဳလုပ္ၿပီး ေဖာ္ထုတ္ထားသည့္အတြတ္ သူ႔အား ဂုဏ္ျပဳျခင္းျဖင့္ Ohm ဟု သတ္မွတ္ထား ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
Electronic ပညာရပ္တြင္ Resistor ကေလးမ်ားသည္ Circuit မ်ားတြင္မည္သို႔ အလုပ္တာဝန္ ခြဲေဝယူေဆာင္ၾကသည္ကို ေလ့လာၾကပါမည္။ Power Source တစ္ခုမွ +9V ဆိုေသာပမာဏရွိေသာ အားကို LED ဆီသို႔တိုက္ရိုက္စီးဆင္းေစမည္(ၾကားထဲမွာ Diode တို႔ Resistorတို႔ ခံမထားဘူးဆိုလွ်င္) ေတာ့ 9V တိုက္ရိုက္က်ေရာက္တဲ့ဒါဏ္ေၾကာင့္ LED မီးလံုးကၽြမ္းသြားႏိုင္ပါသည္။ထို႔ေၾကာင့္ Resistor မ်ားကို ၾကားထဲမွာ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳၾကရျခင္းျဖစ္ပါသည္။သို႔ျဖစ္၍ Power Source တစ္ခုမွ+9V အစား လိုအပ္ေသာ +3V,+2V စသည္ျဖင့္ ကိုတိုက္ရိုက္သံုးစြဲ ႏိုင္ေသာ္လည္း လွ်ပ္စီးပတ္လမ္းတစ္ခု အတြင္း Branch ေတြအမ်ားၾကီးရွိရာ ေနရာအသီးသီးတြင္ အလိုရွိေသာ Voltage မ်ားရရွိရန္ resistor ကေလးမ်ားစြာအသံုးျပဳ၍ နည္းပါးေသာ Voltage ကေလး မ်ားရရွိရန္ Voltage တန္ဘိုးမ်ားေလ်ာ့ခ် အသံုးျပဳလိုေသာအခါ Regulator IC ေတြအသံုးျပဳၾကရသလို Resistor ေတြအသံုးျပဳရတာလည္းရွိျပန္ပါ သည္။
Resistor မ်ားအား Network အေနျဖင့္အသံုးျပဳျခင္း
Singal တစ္ခုကို Component တစ္ခုထဲထည့္လိုက္လွ်င္ အဆိုပါ Component ရဲ့ အဝင္နဲ႔အထြက္ေတြရဲ့ Amplitude(လိႈင္းလြႊဲခြင္) တန္ဘိုးေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ရသည္။အဝင္တန္ဖိုးကမ်ားျပီး အထြက္တန္ဘိုး ကနည္းေနရင္ (Input ကမ်ားျပီး Output ကနည္းရင္) Attenuation (ေလ်ာ့ခ်ျခင္း) လို႔ေခၚပါသည္။ ထိုသို႔ို Attenuator Circuit မ်ားကို Antenna မ်ား၏ အဝင္ေနရာမ်ားတြင္ အသံုးျပဳေလ့ရွိပါသည္။ Attenuator Circuit ေတြကို T ပံုစံႏွင့္ π(pi)ပံုစံ Resistor ေတြနဲ႔တည္ေဆာက္ႏိုင္ပါသည္။ Resistor မ်ားတြင္ AC ေရာ DC ေရာကို Pass ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါသည္။ျပီးလွ်င္ အမ်ိဳးအစားမတူေသာ Component ေပါင္းစပ္၍ အလုပ္လုပ္ပံုကိုဆက္လက္ေလ့လာၾကပါမည္။
ယခု Attenuator Circuit မွာ T ပံုစံႏွင့္ π(pi)ပံုစံ Resistor Network ေတြကို ေအာက္တြင္ေဖၚျပထား ပါသည္။အဲဒီမွာ Input နဲ႔ Output မွာ Attenuator ဆိုတဲ့အတြက္ Input က တန္ဖိုးမ်ားမ်ားထည့္ရင္ Output တန္ဘိုး ေလ်ာ့နည္းျပီး ထြက္ မွာ ေလ်ာ့က်သြားတဲ့ တန္ဘိုးကို dB နဲ႔ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ dB တန္ဘိုးအထိေလ်ာ့က်သြားပါတယ္။
Resistor မ်ားတြင္ အေရးပါေသာ Power Rating အေၾကာင္း
Resistor ေတြမွာ size အရြယ္အစားသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားရွိပါသည္။ တန္ဖိုးတူညီေသာ္လည္း အရြယ္အစား မတူညီတာမ်ိဳးေတြရွိပါသည္။ အဆိုပါအရြယ္အစားကို Power Rating တန္ဖိုးျဖစ္တဲ့ Watt(W) နဲ႔သတ္ မွတ္ပါသည္။Watt တန္ဖိုးမ်ားေလေလ အရြယ္အစားၾကီးေလေလ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ 1/4W အရြယ္ အစားထက္ 1/2W က အရြယ္အစားပိုၾကီးသည္။ထို႔အတူ 1/2W ထက္ 2W ကအရြယ္အစား ပိုၾကီး သည္။ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ေစ်းကြက္တြင္ Resistor မ်ား ဝယ္ယူသည္အခါ Ohm တန္ဖိုးသာမက Watt တန္ဖိုးပါေျပာ၍ဝယ္ယူရသည္။ဥပမာ 1kΩ(1/2W) ဆိုတာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ Resistor မ်ားကို ထိုသို႔ အရြယ္ အစား အၾကီးအေသးထားရွိရျခင္းမွာ Resistor ထဲသို႔ Current မ်ားမ်ားျဖတ္စီးသည့္အခါ အပူခ်ိန္တက္ လာတတ္သျဖင့္ အပူခ်ိန္ကိုခံႏိုင္ရည္ရွိေစရန္ Watt တန္ဖိုးမ်ားေသာ Resistor မ်ားကို ထုတ္လုပ္ထား ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။
Light Dependent Resistor(LDR)
Resistor မ်ားအေၾကာင္းကိုေလ့လာသည့္အခါ Light Dependent Resistor(LDR) အေၾကာင္းကို ခ်န္လွပ္သြား၍မရေၾကာင္းေတြ႔ရွိရပါသည္။ LDR ဆိုသည္မွာ အလင္းကိုမွီခိုေသာ Resistor ဟုဆို လိုပါ သည္။ LDR မ်ားကိုသည္းျခားထုတ္လုပ္ထားျခင္းျဖစ္ျပီး အလင္းအေမွာင္အလိုက္ ခုခံမႈတန္ဖိုးေျပာင္းလဲ တတ္ေသာသေဘာရွိပါသည္။အထူးသျဖင့္ အေမွာင္ထဲတြင္ Ohm တန္ဖိုးတက္လာေလ့ရွိျပီး အလင္း ေရာင္ထဲတြင္ Ohm တန္ဖိုးက်ဆင္းသြားတတ္သည္။သည္အခ်က္ကိုအေျခခံ၍ ညဘက္လမ္းမီးတိုင္မ်ား အလိုအေလ်ာက္မီးလင္းလာႏိုင္ေစရန္စီမံထားရွိႏိုင္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
2.Surface Mounted Devices(SMD)
SMD Resistor ဆိုသည္မွာ ရိုးရိုး Resistor မ်ားကဲ့သို႔ အစြန္းႏွစ္ဖက္ပါေသာ Resistor (သို႔မဟုတ္)Plate Through Hole Resistor (PCB အားေဖာက္ျပီးတပ္ဆင္ရေသာ Resistor )မ်ားႏွင့္မတူပဲ PCB မ်က္ႏွာျပင္တြင္ ကပ္ထားႏိုင္ျပီး အလြန္ေသးငယ္စြာထုတ္လုပ္ႏိုင္သျဖင့္ SMD Resistor မ်ားထုတ္လုပ္သံုးစြဲလာၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။SMD ေတြမွာလည္း အျခားေသာ Component Size ကို ေခၚဆိုသတ္မွတ္တဲ့ေနရာမွာ Package နံပါတ္ေတြ အမည္ေပးထားၾကပါသည္။ အဆိုပါ Package ရဲ့ နံပါတ္ေတြမွာ အရြယ္အစား တန္ဘိုးေတြ ရွိၾကပါသည္။ ေအာက္တြင္ SMD Resistor မ်ား၏ Package နံပါတ္၊ အရြယ္အစား (မီလီမီတာ)၊ အရြယ္အစား(လက္မ)ေတြနဲ႔ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ ေရွ႔ဆံုးကေတာ့ Package အေခၚအေဝၚျဖစ္ပါ တယ္။ ဒုတိယက အဆိုပါ Package ရဲ့ အရြယ္အစား မီလီမီတာႏွင့္ ေဖာ္ျပျပီးေတာ့ တတိယကေတာ့ အဆိုပါ Package ရဲ့ အရြယ္အစားးးကို လက္မႏွင့္ေဖာ္ျပတာပဲျဖစ္ ပါတယ္။
2512= 6.3 x 3.1 mm= 0.25 x 0.12 in
2010= 5 x 2.6 mm= 0.2 x 0.1 in
1210= 3.2 x 2.6 mm= 0.12 x 0.06 in
1206= 3 x 1.5 mm= 0.12 x 0.06 in
0805= 2 x 0.08 mm= 0.08 x 0.05 in
0603= 1.5 x 0.08 mm= 0.06 x 0.03 in
0402= 1 x 0.5 mm= 0.04 x 0.02 in
အထက္ပါ Package ေတြရဲ့ နံပါတ္ေတြကို ေလ့လာၾကည့္ရင္ နံပါတ္ၾကီးသြားရင္ အရြယ္အစား လည္း ၾကီးသြားပါတယ္။Package ရဲ့ နံပါတ္ငယ္သြားရင္ အရြယ္အစားအေနနဲ႔လည္း ငယ္သြားတာကို အတိုင္းအတာေတြမွာ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္အေနနဲ႔ ေလ့လာၾကည့္ရင္ Package ရဲ႔နံပါတ္ဆိုတာ လက္မႏွင့္ ေဖာ္ျပေပးထားတာကိုဆိုလိုပါတယ္။ ဥပမာ 2512 ဆိုတာ 0.25 လက္မ အလ်ား(L)0.12 လက္မ အနံ(W)ကိုဆိုလိုပါတယ္။ 0805 ဆိုတာကေတာ့ 0.08 လက္မ အလ်ာႏွင့္ 0.05 လက္မအနံကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ SMD ေတြရဲ့အျမင့္ကိုေတာ့ေဖာ္ျပေပးေလ့မရွိပါဘူး။SMD Resistor ေတြဟာ Power Rating တန္ဘိုးအေနနဲ႔နည္းပါသည္။Package အရြယ္အစားၾကီးမားမွသာ Power Rating တန္ဘိုးလည္းပိုမ်ားေလျဖစ္ပါတယ္။2512= 0.5 W(1/2W)
2010= 0.25 W(1/4W)
1206= 0.25 W(1/4W)
1206= 0.125 W(1/8W)
0805= 0.1 W(1/10W)
0603= 0.0625 (1/16W)
0402= 0.0625W to 0.03W(1/16W to 1/32W)
SMD Resistor ေတြမွာလည္း တန္ဘိုးသတ္မွတ္ေဖာ္ျပခ်က္ေတြကို ကိုယ္ထည္ေပၚမွာ ေဖာ္ျပ ေပးၾကပါတယ္။ သာမန္ Resistor ေတြကိုေတာ့ Color Code ေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပသတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ SMD Resistor ေတြရဲ့ကိုယ္ထည္ေပၚမွာေတာ့ Color Code ေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပသတ္မွတ္ၾကတာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ Digit Code ေတြနဲ႔ ေဖာ္ျပျပီးေတာ့ Resistor တန္ဘိုးကို သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
Myanmar Steemit မွ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းမ်ား ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္အတူ Electronic ပညာကိုပူးတြဲေလ့လာ လိုသူမ်ား အထူးျပည့္ျပည့္စံုစံု ေလ့လာေရးသြားပါမည္။
မွတ္ခ်က္ ၊ ။ဤပို႔စ္ကိုေရးသားရာတြင္ Facebook စာမ်က္ႏွာအခ်ိဳ႔မွလည္းေကာင္း၊ အီလက္ထြန္နစ္ စာအုပ္မ်ားမွလည္းေကာင္း ကိုးကားရွာေဖြေရးသားခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ထပ္အပိုင္းလိုက္တင္ျပစရာ မ်ားစြာ က်န္ရစ္ေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ စာေတြ႔သာမက လက္ေတြ႔ကိုပါပူးတြဲေလ့လာေနသျဖင့္ အပိုင္းတစ္ပိုင္းႏွင့္ တစ္ပိုင္း အခ်ိန္ၾကာျမင့္ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ေရးသားသူ-မင္းစိုးႏိုင္
MSC 010
Photo – Google Credit