Wielu pracowników, zwłaszcza tych wychowanych na tak zwanych śmieciówkach czy umowach o samo zatrudnieniu, nie wie jakie prawa pracownicze im przysługują. Brak tej wiedzy jest zaś bardzo często wykorzystywany przez nieuczciwych pracodawców. Najczęściej w zakresie czasu, jaki pracownik musi spędzić w pracy.
Podstawa czasu pracy
Czas pracy to suma godzin w skali doby i tygodnia, w których pracownik musi pozostawać do dyspozycji przełożonych w zakładzie lub innym miejscu przez nich wyznaczonym. Tyle mówi kodeks pracy.
Zapisanie tego w ustawie ma zapobiegać przetrzymywaniu pracowników w miejscu pracy, a tym samym korzystanie z ich pracy, która nie zostanie opłacona. Przede wszystkim musimy mieć świadomość, że pracodawca nie może zmusić nas do pozostania w pracy, bez wywiązania się z zapłaty za czas dodatkowy.
W Polsce podstawowe normy czasu pracy to: 8 godzin na dobę, 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Z nadgodzinami czas pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie może przekroczyć 48 godzin. Nie oznacza to jednak, że w każdym tygodniu liczba godzin pracy nie może przekroczyć 40.
Jednak w perspektywie 4 miesięcy tyle właśnie musi wynosić średnia. Oznacza to, że pracodawca może nas nakłonić do pracy dodatkowej, ale czas ten musi zostać w 4-miesięcznym etapie rozliczeniowym, odliczony na naszą korzyść.
Możemy pracować dłużej w jednym tygodniu, ale w następnym będziemy za to pracować krócej. Jeśli tak się nie stanie, to pracownikowi należą się nadgodziny.
Nadgodziny
Przy wyliczaniu nadgodzin należy pamiętać, że do czasu pracy zalicza się także przerwy w pracy oraz przestoje z winy pracodawcy. Jeżeli przestój powstał z przyczyn: pracodawcy, to wtedy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości wynikającej z osobistego zaszeregowania, ale nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Czas jego pracy liczy się zaś do rozliczenia. Kolejną ważną informacją jest też to, że wedle prawa, pracownik nie może pracować dłużej niż przez 6 dni z rzędu. Jeśli jesteśmy zmuszeni do pracowania dłużej, to pracodawca ma obowiązek wypłacić nam nadgodziny.
Te należą się każdemu pracownikowi, jeśli praca została wykonana poza godzinami jego pracy lub wówczas, kiedy pracownik nie powinien świadczyć pracy, czyli w święta czy w niedziele. Praca w nadgodzinach nie może być jednak zastosowana dowolnie.
Ustawa mówi tu wyraźnie, że praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, a także w razie szczególnych potrzeb pracodawcy.
Kiedy taka konieczność wystąpi, to oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje nam jeszcze dodatek w wysokości 100 procent wynagrodzenia, jeśli do świadczenia pracy doszło w niedziele, święta lub dni, które nie są dniami świadczenia pracy przez pracownika.
W przypadku gdy zostaniemy zmuszeni do zostania w pracy w normalny dzień roboczy, to pracodawca ma obowiązek przyznać nam dodatkowo 50 procent wynagrodzenia.