Być może czytaliście na moim blogu wpis o majestatycznym zawisaku borowcu (Sphinx pinastri) – eleganckim, szarym motylu nocnym, którego kiedyś udało mi się zaobserować na pniu sosny w ogrodzie. Jeżeli nie, to zachęcam do kliknięcia i sprawdzenia, jak po przepoczwarzeniu będzie wyglądała dzisiejsza bohaterka. :)
Gąsienicę znalazłam na chodniku mojego osiedla. Oczywiście pod sosnami.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Przyznam, że słowami niełatwo wycisnąć z Google, jakiego gatunku to gąsienica, dlatego dla internautów moja propozycja kilku fraz potocznych. Gąsienica motyla jest zielona, pasiasta i z rogiem. Ma dużą głowę i paski wzdłuż ciała.
Może teraz troszkę bardziej językiem biologicznym. Larwa (gąsienica) zawisaka borowca jest spora. Może osiągnąć nawet do 7-8 cm długości, a do tego jest dość gruba. Jej wygląd jest niezwykle charakterystyczny i pozwala na łatwą identyfikację. Zazwyczaj jest jaskrawozielona, co pomaga jej mniej wyróżniać się na tle młodych igieł sosen, na których najczęściej żeruje. Na jej grzbiecie i bokach biegną podłużne, białe lub żółte pasy, czasem z cętkami, co wzmacnia efekt maskujący. Najbardziej wyróżniającą cechą jest charakterystyczny, zakrzywiony „róg” znajdujący się na końcu odwłoka. Jest to zupełnie nieszkodliwa, miękka struktura - wypustka, która dodaje jej nieco egzotycznego wyglądu, ale nie służy do obrony. U młodszych gąsienic jest dłuższa, u starszych nieco krótsza.
Głowa jest często (choć nie zawsze) wyraźnie wyodrębniona, czasem z drobnymi, ciemnymi plamkami. Gąsienice te są dość powolne i spokojne. Kiedy poczują się zagrożone, potrafią unieść przednią część ciała do góry, nieruchomiejąc i przypominając małą gałązkę.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Gąsienice zawisaka borowca, jak sama nazwa wskazuje, są ściśle związane z drzewami iglastymi, a w szczególności z sosnami (Pinus sylvestris). To właśnie na ich igłach żerują, intensywnie gromadząc energię potrzebną do dalszego rozwoju. Po wykluciu się z jaja, które samica składa pojedynczo na igłach, gąsienica zaczyna swoją podróż przez życie, liniejąc kilkukrotnie, aby rosnąć. Okres żerowania trwa zazwyczaj od lipca do września.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Kiedy gąsienica osiągnie pełne rozmiary i zgromadzi wystarczającą ilość energii, schodzi z drzewa i zagrzebuje się w ziemi. Tam, na głębokości kilku centymetrów, następuje jej przepoczwarzanie. Tworzy poczwarkę o brązowym kolorze, która potrafi przezimować w glebie, czekając na nadejście wiosny. Z poczwarki, zazwyczaj w maju lub czerwcu następnego roku, wyłoni się dorosły motyl.
Photo: @bowess CC BY-SA 4.0
Czy gąsienica zawisaka borowca jest groźna?
Absolutnie nie! To jest najważniejsza informacja dla wszystkich, którzy ją spotkają. Nie jest trująca dla ludzi ani zwierząt domowych. Nie gryzie. Nie posiada żadnego mechanizmu obronnego w postaci ugryzienia czy użądlenia. Wspominany "róg" na odwłoku czyli wypustka jest całkowicie nieszkodliwa.
Czy może poczynić szkody w ogrodzie?
W typowym przydomowym ogrodzie (gdy nie prowadzisz plantacji sosen), gąsienice zawisaka borowca nie stanowią problemu. Ich dieta jest bardzo wyspecjalizowana i skupia się na igłach drzew iglastych (głównie sosen, rzadziej świerków czy jodeł). Pojedyncza gąsienica na sośnie w ogrodzie nie jest w stanie wyrządzić znaczących szkód. Dopiero masowe pojawy w lasach (co zdarza się rzadko i cyklicznie) mogą prowadzić do defoliacji drzew, ale to problem leśny, nie ogrodowy.
Zdjęcia udostępniam na licencji Creative Commons - uznanie autorstwa, na tych samych warunkach.
Zawisak borowiec (Sphinx pinastri), Twardogóra, Dolny Śląsk, Polska. 25 lipca 2025
Pine hawk-moth (Sphinx pinastri), der Kiefernschwärmer, Twardogóra, Lower Silesia, Poland, taken 25th July 2025
Camera: Lumix DMC-FZ1000