Açık bir zihinle ve dikkatli bir okuma ile kitabı okuduğumuzda felsefi bir edebi öyküdür bu kitap. Diğer türlü yani sadece öykü olarak kitabı okuyup incelediğimizde basit-sıradan bir öykü olarak adlandırıp, öykünün basitliği üzerine birçok fikir yürütebiliriz. Kitabın kavranmasının diğer önemli kısmıda okuyucunun zihnine bağlıdır. Anlatılan basit ama akıcı bir öyküdür ama anlatılan ve anlatılmak istenen bir sistem eleştirisidir.
Öncelikle Gregor'un neden bir böceğe dönüştüğü konusunda herhangi bir ipucu veya bilgi kitapta yer almıyor. Gregor'un ailesinin aldığı borçlar yüzünden istemediği bir işte çalıştığını ve ailesinin aldığı borçları öder ödemez bu işten ayrılacağını bilgisi aktarılıyor. Gregor'un zoraki olarak bu işe girdiğini ve bu durumdan rahatsız olduğu ve yine bu durumdan kaynaklı kendisine yabancılaştığını görüyoruz.
Gregor dönüşümden önce ailenin tüm yükünü omuzlarına almış biridir. Dönüşümden sonra yani çalışamaz duruma geldikten sonra Gregor'un odaya kapatılıp karantinaya alındığını görüyoruz. Sistem için Gregor artık işe yaramayan birisidir çünkü artık çalışamamakta-çalışmamaktadır. Gregor'un sistem dışı farklılığı onun tecrit edilmesi sonucunu doğurmuştur. Gregor'u hem bir hasta hem de bir tutksak olarak betimleyebiliriz aslında. Ailesi ilk olarak onu bir hasta olarak görmüş ilgilenmiş, ama daha sonra onun bu dönüşümünün aile içi çıkarlarına ters düştüğünü görüp onun tutsak etmişler, yok saymaya başlamışlardır. Buradaki aile figürü aslında bir nevi sistemi temsil etmektedir.Aile çıkarlarına artık yaramayan oğullarını artık bir böcek olarak adlandırmışlardır. Ailede oterite babadır. Anne ve kızkardeşin yoğun ilgisi (uyku saatlerindeki ilgiler vs) ataerkil toplumun etkilerini göstermektedir. Gregor'un zoraki olarak yapmak zorunda olduğu bu işten bir böcek olarak kurtulduğunu, kendisine yabancılaşmışken döünüşüm sonrası müziğe olan ilgisini keşfettiğini görüyoruz. Ama tam ollarak bir özgürleşme durumun sağlanmadığı çok açık bir biçimde anlaşılmakta. Gregor ailesi tarafından dönüşümden sonra düşünmeyen sorgulamayan biri olarak görülüyor artık onun bir insan olmadığı çıkarımı yapılıyor. Gregor ise tam tersi hala içinde insani duygular taşıyıp (ailesi düşünmesi vs.), düşüenbiliyor.Ölümü de bir insan gibi noktalanıyor.
Kısacası sistem bu öyküde kendisinden olmayanı çok net bir biçimde bir nevi tecrit ederek, eritmeyi başarıyor. Akıcı, basit ve çok anlamlı bir kapitalist sistem öyküsü. Ayrıca Kafka'nın bazı noktalarda(aile gibi) Gregor ile uyuştuğu notlar arasında yer alıyor.